Przeznaczenie 21 czy nawet – jak ma być od 1 stycznia 2017 roku – 30 dni na konsultacje społeczne w postępowaniach w sprawie decyzji co do przedsięwzięć istotnych dla środowiska, nie gwarantuje, że osoba lub organizacja pozarządowa będzie miała „zapewnione rozsądne ramy czasowe” na złożenie uwag i wniosków. Wyniki badań przeprowadzonych przez Fundację Greenmind identyfikują problemy sprawiające, że efektywny czas konsultacji jest istotnie krótszy.
Przeprowadzona w projekcie „Shadow report z wykonania Konwencji z Aarhus” analiza treści obwieszczeń i danych charakteryzujących dokumentację będącą przedmiotem konsultacji w gminach wskazuje, że przy 21 dniach przeznaczonych na składanie uwag i wniosków, rozliczne problemy ograniczają możliwości uczestnictwa w postępowaniach dotyczących decyzji istotnych dla środowiska. Proste podzielenie liczby stron dokumentów przez liczbę dni przeznaczonych na składanie uwag i wniosków wykazuje, że uczestnik ma codziennie do przeczytania średnio kilkanaście stron specjalistycznego tekstu. Ten wynik nie uwzględnienia jednak przypadków skrajnych, odnotowanych w badaniu: najobszerniejszy raport o oddziaływaniu na środowisko (raport ooś) obejmował 10516 stron, a raporty liczące ponad 500 stron stanowiły 10% badanej próby. Jednak gros czasu ustawowo przeznaczony na konsultacje ograniczają inne czynniki.
Nie do zignorowania jest opóźnianie w publikacji obwieszczeń dotyczących postępowań w Biuletynach Informacji Publicznej (BIP). W 20% przypadków są one umieszczane na BIP po więcej niż 1 dniu od daty obwieszczenia.
Przewlekłe udostępnianie raportów ooś stanowi również czynnik znacząco upośledzający możliwości udziału społeczeństwa w postępowaniach dotyczących wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia. Przeważająca większość udostępnień raportu w formie elektronicznej jest dokonywana z rażącym naruszeniem 1-dniowego terminu odpowiedzi przewidzianego w Ustawie o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (UOOŚ). Średni czas oczekiwania na odpowiedź organu wynosi ok. 14 dni.Tylko ok. 15-20% organów jest w stanie udostępnić raport ooś w terminie 3 dni od daty wpłynięcia wniosku. Około 30% gmin potrzebuje przynajmniej 15-16 dni na udostępnienie raportu ooś (lub udzielenie odmowy jego udostępnienia). Łącznie około połowa gmin udostępnia raport w czasie przekraczającym 10 dni.
Możliwość pełnego wykorzystania czasu przewidzianego przepisami prawa upośledza również bałagan w udostępnianej w formie elektronicznej dokumentacji. Raporty ooś objęte badaniem z reguły nie stanowiły spójnej całości i w 77% przypadków obejmowały więcej niż jeden plik. W połowie analizowanych raportów dokumentacja obejmowała od 2 do 22 plików, a średnia liczba dokumentów składających się na raport wynosiła ponad 15 plików.
Dodatkowo, udostępniana dokumentacja często nie jest pełna, co zmusza uczestników konsultacji do dodatkowych działań. Tylko w połowie przypadków (52%) raport ooś udostępniony w wersji elektronicznej zawiera wszystkie pliki, zgodnie ze spisem treści. W 36% przypadków udostępniony zestaw plików jest niekompletny, a w pozostałych 12% raportów nie można kompletności dokumentów ustalić, z uwagi na brak spisu treści (spisu załączników) w przekazanym przez urząd gminy raporcie.
Uczestnicy konsultacji w wielu przypadkach w czasie na nie przeznaczonym muszą również ustalić adres, pod który przesłać mają opracowane uwagi i wnioski. Adres pocztowy, pod który można je kierować wskazywany jest w obwieszczeniach tylko w 24%, a elektroniczny w 29% przypadków.
W obliczu zidentyfikowanych powyżej trudności, ani obecnie obowiązujące 21 dni, ani nowelizacja UOOŚ wydłużająca czas na konsultacje do 30 dni nie gwarantują ich uczestnikom rozsądnych ram czasowych na składanie uwag i wniosków.
Raport zawierający pełne wyniki badania obwieszczeń dotyczących konsultacji społecznych na poziomie lokalnym (gminy) i konsultowanych dokumentów dostępny jest tutaj.
Wiadomość przygotowana w ramach projektu „Shadow Report z wykonania Konwencji z Aarhus”, realizowanego przez Fundację Greenmind w ramach programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z Funduszy EOG.
