Do Puszczy Białowieskiej powinna zostać wysłana nowa misja UNESCO, która sprawdzi, czy scenariusz realizowany obecnie przez Jana Szyszkę nie oznacza konieczności wpisania Puszczy na listę światowego dziedzictwa w zagrożeniu – to najważniejszy wniosek z opublikowanej w piątek oficjalnej roboczej wersji decyzji, która ma zapaść na lipcowej sesji Komitetu UNESCO w Krakowie.

W opublikowanym przez UNESCO dokumencie wyrażone jest zaniepokojenie działaniami ministra Jana Szyszki i tym, że odpowiedzi przygotowane przez Ministerstwo Środowiska na temat zarządzania Puszczą zawierają nieścisłości i zapisy wzbudzające wątpliwość. Eksperci UNESCO zaniepokojeni są prowadzoną przez Polskę intensywną gospodarką leśną w Puszczy oraz wnioskują o wszczęcie formalnej procedury, która ma sprawdzić, czy Puszcza nie musi być wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa w Zagrożeniu. Dokument przygotowany przez ekspertów będzie dyskutowany podczas 41. sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa, która odbędzie się za miesiąc w Krakowie.

Najważniejsze zapisy decyzji ekspertów UNESCO:

  • Wzywają do natychmiastowego zatrzymania wycinki w najstarszych, ponadstuletnich częściach lasu.
  • Wskazują, że cięcia sanitarne i względy bezpieczeństwa są nadużywane przez polski rząd jako pretekst do wycinki (wycinane są też drzewa zdrowe i nie stanowiące zagrożenia dla turystów).
  • Wskazują, że minister Szyszko zezwolił na zwiększenie wycinki, a nie została przeprowadzona ocena wpływu wycinki na te cechy Puszczy, dzięki którym została uznana za Światowe Dziedzictwo (tzw. wyjątkowa uniwersalną wartość).
  • Ponawiają prośbę o przygotowanie priorytetowo planu zarządzania zapewniającego realną ochronę obszaru Światowego Dziedzictwa.
  • Wyrażają zadowolenie z decyzji Białorusi, która zwiększyła obszar ścisłej ochrony na terenie Puszczy Białowieskiej o 1250 ha.
  • Wnioskują o rozpoczęcie procedury mogącej prowadzić do wpisania Puszczy na listę Światowego Dziedzictwa w Zagrożeniu. Częścią tej procedury jest monitoring kontrolny (ang. reactive monitoring), a więc proces sprawdzania stanu zachowania obszaru w odpowiedzi na potencjalne lub rzeczywiste zagrożenia. Jednocześnie ostrzegają, że w wyniku potwierdzenia zagrożeń, na kolejnym spotkaniu Komitetu w 2018 roku Puszcza Białowieska można znaleźć się na Liście Światowego Dziedzictwa w Zagrożeniu. Może być to pierwszy krok w stronę odebrania Puszczy statusu Światowego Dziedzictwa.
  • Głębokie zaniepokojenie ekspertów budzi fakt rozpoczęcia przez Komisję Europejską formalnej procedury prowadzącej do Trybunału Sprawiedliwości UE z powodu zwiększenia wycinki w Puszczy.

Koalicja organizacji pozarządowych (ClientEarth Prawnicy dla Ziemi, Dzika Polska, Greenmind, Greenpeace, OTOP, Pracownia na rzecz Wszystkich Istot, WWF) uważa, że wnioski ekspertów UNESCO są przygotowane rzetelnie i odpowiadają obecnej sytuacji w Puszczy. Jednocześnie ekolodzy zaniepokojeni są tym, że w oficjalnym raporcie o stanie Puszczy dla UNESCO za rok 2016 Ministerstwo Środowiska wykazało pozyskanie drewna, które jest trzy razy mniejsze od rzeczywistego. Ministerialny raport wskazuje też, że w strefach wyłączonych z gospodarki leśnej nie była prowadzona wycinka, podczas gdy według danych z nadleśnictw około 40% cięć wykonanych było w tych częściach Puszczy, które zgodnie z naszymi zobowiązaniami wobec UNESCO są wyłączone z wycinki.

Pokazywanie niepełnych danych, uporczywe trzymanie się tez niezgodnych z wiedzą i doświadczeniem naukowym oraz unikanie jasnych odpowiedzi wydaje się być metodą ministra środowiska na dyskusję z UNESCO. Metoda ta nie sprawdziła się jednak w przypadku ekspertów, którzy wypunktowali błędy w zarządzaniu Puszczą i wynikające z nich zagrożenia. Dla UNESCO działania ministra środowiska są podstawą do rozpoczęcie procedury, która może prowadzić do wpisania Puszczy na listę Światowego Dziedzictwa w zagrożeniu. Organizacje wchodzące w skład koalicji Kocham Puszczę liczą na to, że decyzja Światowego Komitetu Dziedzictwa, która zostanie podjęta w lipcu w Krakowie, będzie opierać się – tak samo jak decyzja robocza – na faktach i podstawach naukowych, a  kwestie polityczne nie spowodują zmian niekorzystnych dla Puszczy Białowieskiej, jedynego polskiego obiektu przyrodniczego na liście Światowego Dziedzictwa UNESCO.

 

W skrócie o Puszczy Białowieskiej i UNESCO:

Puszcza Białowieska jest jedynym polskim obiektem przyrodniczym wpisanym na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Została wpisana na tę listę w 1979 roku, jako jedna z pierwszych na świecie. Od 2014 roku obiektem UNESCO jest cały obszar Puszczy – w Polsce i na Białorusi.

Przyznając Puszczy status światowego dziedzictwa kierowano się tym, że stanowi ona “wyjątkowy przykład procesów ekologicznych i biologicznych istotnych w ewolucji i rozwoju ekosystemów oraz zespołów zwierzęcych i roślinnych” (kryterium IX UNESCO) oraz obejmuje siedliska naturalne najbardziej reprezentatywne i najważniejsze dla ochrony in situ różnorodności biologicznej, włączając te, w których występują zagrożone gatunki o wyjątkowej uniwersalnej wartości z punktu widzenia nauki lub ochrony przyrody (kryterium X).

Polska i Białoruś rozszerzając obszar obiektu zobowiązały się do przestrzegania szeregu zasad, między innymi do znacznego ograniczenia gospodarki leśnej na terenie Puszczy. W tym celu Puszcza została podzielona na cztery strefy, pozyskanie drewna dopuszczalne jest tylko w jednej z nich.

Lista obiektów dziedzictwa ludzkości w zagrożeniu obejmuje te z najcenniejszych obszarów przyrodniczych i zabytków, które są zagrożone poważnym i ściśle określonym niebezpieczeństwem – zarówno naturalnym jak i wynikającym z działalności człowieka. Obecnie na tej liście znajduje się 55 obiektów. Dotychczas z listy UNESCO zostały usunięte tylko dwa obiekty – rezerwat w Omanie i Drezno.

Udostępnij ten artykułEmailFacebookTwitter