Ochrona przyrody wymaga znajomości prawa, a każdy, kto chciałby przeciwdziałać zagrożeniom środowiska, powinien nauczyć się jego stosowania. Jak skutecznie wykorzystywać dwa najważniejsze narzędzia prawne w tym obszarze, czyli jak przygotować własny wniosek o udostępnienie informacji o środowisku i jego ochronie oraz jak zgłosić chęć udziału w postępowaniach wymagających udziału społeczeństwa, dowiedzieli się uczestnicy zorganizowanych przez Fundację Greenmind i Polską Zieloną Sieć warsztatów „Masz prawo wiedzieć, masz prawo decydować”.
Przepisy dotyczące dostępu do informacji o środowisku i udziału w postępowaniach administracyjnych dotyczących środowiska są skomplikowane, bardzo często się zmieniają, a ich stosowanie jest często zależne od interpretacji urzędnika, podkreślił prowadzący część teoretyczną warsztatów Krzysztof Okrasiński, specjalista ds. ocen oddziaływania na środowisko. Kodeks Postępowania Administracyjnego, wyznaczający ramy i zasady postępowań administracyjnych, można żartobliwie określić jako Biblię ekologów. Jednak pokładanie nadziei w samym prawie i praworządności bywa zawodne, ze względu chociażby na tzw. czynnik ludzki, który jest równie ważny jak przepisy. Samo przyjęcie pewnych reguł nie wystarczy, ludzie odpowiedzialni za ich przestrzeganie muszą je przecież zrozumieć i przyswoić, inaczej pozostaną ono tylko pustą deklaracją. Zatem, trzeba zachować odpowiedni dystans i pamiętać, że urzędnicy odpowiedzialni za realizację naszych praw do dostępu do informacji publicznej i uczestniczenia w decyzjach, tak samo jak my, popełniają błędy, dysponują ograniczonym czasem, wiedzą i wydolnością. Dlatego tak ważna jest precyzja w formułowaniu pytań.
Zdobytą wiedzę teoretyczną uczestnicy warsztatów mogli od razu sprawdzić w praktyce. Pod okiem ekspertów odwiedzili najpierw strony Biuletynu Informacji Publicznej (BIP) wskazanych dwóch regionalnych dyrekcji ochrony środowiska i kilku wylosowanych gmin. Ich zadaniem było odnalezienie postępowań zakończonych wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, a następnie opracowanie wniosku o udostępnienie decyzji oraz raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. Drugiego dnia warsztatów uczestnicy przygotowywali tekst zgłoszenia przez organizację ekologiczną chęci udziału w postępowaniu w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przykładowego przedsięwzięcia.
Rekonesans na stronach BIP okazał się być dla większości uczestników raczej deprymującym doświadczeniem. Okazało się bowiem, że jakość tych stron pozostawia wiele do życzenia. Głównym wnioskiem z warsztatów jest to, że zarówno regionalne dyrekcje ochrony środowiska, jak i gminy mają poważne problemy z prowadzeniem BIP i wykazów. Wyniki tego ćwiczenia pokazują, że niektóre jednostki administracji ich nie mają bądź też brakuje archiwum, aktualnych i kompletnych danych. Ponadto, informacje są publikowane w różnych miejscach na stronie, pod różnymi nazwami, niejednolicie i nieprzejrzyście, a to znacznie utrudnia ich odnalezienie. Odwiedzane strony są w większości nieprzyjazne dla użytkowników, co utrudnia realizację prawa do dostępu do informacji.
Warsztaty odbyły się w dniach 8-9 maja w Warszawie. Zostały zrealizowane w ramach projektu „Konwencja z Aarhus w praktyce – obywatelski monitoring administracji publicznej i dialog na rzecz zmian” przy wsparciu Szwajcarii w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej.
Zainteresowanym udostępniamy warsztatowe prezentacje Krzysztofa Okrasińskiego:
Uwarunkowania prawne dostępu do informacji o środowisku i o jego ochronie
Uwarunkowania prawne udziału społeczeństwa w decyzjach dotyczących środowiska